Spirited Away: Haku là... anh trai quá cố của Chihiro?

Anime điện ảnh được đánh giá cao trên toàn thế giới năm 2001 của Studio Ghibli "Spirited Away" là tác phẩm kinh điển vượt thời gian, có thể xem đi xem lại nhiều lần, vẫn liên tục tiết lộ những bí ẩn mới được khám phá qua mỗi lần xem.

Một trong những bí ẩn đã gây tranh cãi trong suốt thời gian dài là mối quan hệ thực sự giữa hai nhân vật chính Chihiro và Haku. Theo nhà sản xuất anime, giảng viên kiêm tác giả Toshio Okada (đồng sáng lập và cựu chủ tịch của công ty sản xuất anime Gainax), hai nhân vật này đã biết nhau từ rất lâu trước khi chúng ta thấy họ gặp nhau trong phim và ông tin rằng họ là anh em ruột.

Tuy nhiên, đó không phải là tất cả. Haku không chỉ là anh trai của Chihiro mà còn là người anh trai quá cố của cô, người đã hy sinh để cứu cô trên sông. Thông tin này gây bất ngờ lớn cho fan hâm mộ bộ phim, nhưng Okada đã cung cấp rất nhiều bằng chứng để chứng minh cho tuyên bố của mình, tạo ra một lập luận mạnh mẽ khiến nhiều người tin rằng giả thuyết này có thể đúng.

Phần tranh luận hấp dẫn nhất là quan điểm cho rằng hầu hết người xem cố gắng hiểu câu chuyện hoàn toàn từ cuộc đối thoại và tự sự giữa các nhân vật. Chẳng hạn, ở một trong những khoảnh khắc cao trào nhất của bộ phim, Chihiro chia sẻ hồi ức thời thơ ấu về một con sông với Haku khiến họ nhận ra rằng Haku chính là linh hồn của dòng sông đó, người đã đưa cô đến nơi an toàn khi cô rơi xuống.

Tuy nhiên, đạo diễn Hayao Miyazaki của "Spirited Away" trước hết là một nghệ sĩ, người sử dụng hình ảnh để truyền tải một câu chuyện. Và nếu chúng ta nhìn vào những hình ảnh mà trên màn hình thì sẽ thấy một câu chuyện hoàn toàn khác.

Trong khoảnh khắc nhớ lại dòng sông cao trào này, Haku nói với Chihiro rằng cô đã rơi xuống sông khi đang cố lấy lại chiếc giày của mình. Tuy nhiên, hình ảnh đi kèm cho thấy một bàn tay đang bị đẩy xuống nước và có thể nhìn thấy một ống tay màu trắng ở đầu cánh tay đó. Nếu đây là Chihiro với lấy giày, cô ấy phải mặc một chiếc áo phông trắng, nhưng trong cảnh lặn xuống dưới mặt nước, chúng ta thấy Chihiro ở dưới mặt nước và không mặc đồ.

Nếu Chihiro ở dưới nước thì ai là người đưa tay xuống nước?

"Đó là tay áo của Haku", bạn có thể đang nghĩ vậy. Và đó sẽ là một lời giải thích hay và gọn gàng, nếu không phải vì thực tế là các ghi chú kèm theo trên bảng phân cảnh cho thời điểm này có nội dung: "Bàn tay của một đứa trẻ đột ngột đưa ra".

Ghi chú của đạo diễn không chỉ rõ đứa trẻ này là ai, nhưng nếu đó là Haku hoặc Chihiro, những cái tên đó thường sẽ được sử dụng, giống như chúng trong các thời điểm quan trọng khác của toàn bộ bảng phân cảnh.

Vậy đạo diễn đang muốn thể hiện điều gì bằng những hình ảnh ở đây? Theo Okada, bàn tay thuộc về anh trai của Chihiro, người đã đưa tay ra để cứu cô ấy, nhưng thay vào đó cậu lại rơi xuống và không trở lại. Và vì người anh đã hy sinh mạng sống của mình cho người khác nên cậu đã trở thành thần hộ mệnh của dòng sông.

Mặc dù bản thân đó đã là một lập luận khá chặt chẽ, nhưng còn có những khoảnh khắc khác trong phim hỗ trợ cho lý thuyết này.

Mẹ của Chihiro đã kể câu chuyện cho cô bé

Chihiro mở đầu câu chuyện của mình về việc rơi xuống sông với lời kể: “Tôi không nhớ điều này nhưng mẹ tôi đã kể cho tôi nghe về nó”. Điều này cho thấy mẹ cô bé có thể đã để lộ chi tiết về anh trai cô.

Điều này giải thích tại sao Chihiro không nhớ Haku, vì nỗi đau mà cha mẹ cô phải chịu có thể đồng nghĩa với việc họ không còn nói về anh trai nữa, nên Chihiro lớn lên mà không biết mình đã từng có anh trai.

Người hâm mộ cũng nhận xét rằng mẹ của Chihiro có vẻ lạnh lùng với con gái mình trong phim và không giao tiếp bằng mắt với cô bé ngay từ đầu. Nhiều người cũng đoán là điều này có thể là do trong tiềm thức bà có cảm giác căm ghét Chihiro vì sự hy sinh của con trai mình.

Haku biết tên của Chihiro và lời bài hát

Chihiro không nhớ Haku nhưng Haku, với tư cách là anh trai, nhớ Chihiro và thậm chí biết tên cô bé khi mà cô không cần phải nói tên của mình, thậm chí cậu còn nói rằng đã biết cô từ khi cô còn nhỏ. Điều này phù hợp với sự năng động của một đứa trẻ không thực sự nhớ về anh chị em lớn tuổi hơn nhưng một anh chị em lớn hơn có thể nhớ được một người em nhỏ hơn trong trường hợp có một sự kiện thay đổi cuộc đời.

Bài hát chủ đề của bộ phim "Ano Hi no Kawa" có nghĩa đen là "Dòng sông ngày đó", được sáng tác bởi Joe Hisaishi. Trong phim, bài hát không có lời nhưng Miyazaki đã viết một số lời để hướng dẫn cho Hisaishi khi anh tạo bài hát chủ đề và chúng cung cấp một cái nhìn thú vị về các nhân vật từ suy nghĩ của đạo diễn:

“Từ sân sau ngập nắng, qua cánh cửa gỗ bị lãng quên, dọc theo con đường rợp bóng hàng rào

Cô gái nhỏ đang chạy từ xa là tôi

Vừa khóc vừa ướt sũng, chúng ta vượt qua nhau

Theo dấu chân trong hố cát, thậm chí xa hơn

Đến dòng sông đã bị chôn vùi giờ đây

Cây cối đang đung đưa

Trong dòng sông nhỏ đó, em đã gặp anh

Giày của em từ từ trôi đi

Và biến mất, bị cuốn vào một vòng xoáy nhỏ

Cát bụi che giấu trái tim em xóa sạch

Sương mù che khuất mắt em tan biến

Tay em chạm vào không khí

Đôi chân của em bắt kịp mặt đất hồi sinh

Em, người đang sống vì ai đó

Ai đó đã mang lại sự sống cho em

Em đã đi đến sông ngày hôm đó

Em đã đến dòng sông của anh”

Đó là những dòng mạnh mẽ của Miyazaki và trong khi nó mô tả rõ ràng trải nghiệm cận kề cõi vĩnh hằng của Chihiro trên dòng sông, hai trong số những dòng quan trọng nhất cần lưu ý: "Em, người đang sống vì ai đó / Ai đó đã mang lại sự sống cho em". Cô bé còn sống nhờ anh trai của cô và đó có thể là một người nào đó được đề cập ở thì quá khứ. Liệu có phải anh trai của cô không?

"Night on the Galactic Railroad"

Thậm chí còn có nhiều yếu tố ủng hộ tuyên bố rằng Haku đã hy sinh cứu em gái Chihiro của mình nhưng để tìm hiểu thêm thì chúng ta sẽ phải đi sâu vào một bộ phim khác có ảnh hưởng lớn đến Miyazaki là "Night on the Galactic Railroad".

Miyazaki đã được trích dẫn rằng ông muốn làm phiên bản "Night on the Galactic Railroad" của riêng mình vào một ngày nào đó và nếu nhìn vào số lượng lớn những điểm tương đồng giữa anime năm 1985 đó dựa trên tiểu thuyết giả tưởng Nhật Bản năm 1927 của Kenji Miyazawa và "Spirited Away" thì đó rất có thể là phiên bản tiếp theo.

Cả hai bộ phim đều có những dãy cầu thang dài, những chú hạc giấy trắng, những chiếc đèn lồng, những cuộc diễu hành đeo mặt nạ, một ngọn đèn đường hiu quạnh ở vùng nông thôn và thậm chí những cảnh nhà xưởng tương tự, nơi một ông già đeo kính ngồi ở một chiếc bàn cao giữa máy móc.

Tuy nhiên, một trong những điểm tương đồng lớn nhất là cảnh tàu trong "Spirited Away". Trong cuốn sách năm 2008 "Ghibli no Mori to Ponyo no Umi" (tạm dịch là “Rừng của Ghibli và Biển Ponyo”), Miyazaki cho biết ông đưa cảnh tàu vào "Spirited Away" vì những cảnh tàu trong "Night on the Galactic Railroad".

Miyazaki cho biết ông muốn đưa vào một cảnh trong "Spirited Away", nơi Chihiro ngủ quên trên tàu và tỉnh dậy trong bóng tối và tự hỏi cô bé đang ở đâu. Cô đã gõ cửa người soát vé nhưng không có kết quả và cuối cùng mở cửa xe lửa để nhìn thấy ánh đèn của thành phố lơ lửng “như một tinh vân trên bầu trời đêm”. Theo Miyazaki, đây là hình ảnh trong "Night on the Galactic Railroad" mà ông “rất muốn đưa vào” nhưng cuối cùng nhận ra rằng nó không phù hợp với câu chuyện vì nó là “những mảnh ghép hình khác nhau”.

Tuy nhiên, "Spirited Away" vẫn có cảnh đi xe lửa kỳ diệu nhờ "Night on the Galactic Railroad" và mặc dù chuyến đi tàu khác với hình dung ban đầu của Miyazaki về nó, nhưng ông đã kết hợp một số hình ảnh và mô típ tương tự vào đây như một cái gật đầu cho bộ phim đã truyền cảm hứng cho ông.

Một trong những hình ảnh đó là một ngôi nhà nhìn từ tàu hỏa. Ngôi nhà đơn độc này có tâm trạng và bố cục tương tự như ngôi nhà nhìn từ tàu trong "Night on the Galactic Railroad". Tòa nhà này rất quan trọng vì đó là nơi mà những hành khách trên đường ray thiên hà nhìn thấy một người trông giống như một trong những nhân vật chính nhưng không ai trong số họ có thể nhớ được anh ta là ai.

Sự mất trí nhớ này là do chuyến tàu đang trong hành trình đến thế giới bên kia, nơi ranh giới giữa kiếp này và kiếp sau bị xóa nhòa và điều đó tương tự như những gì đang diễn ra trong "Spirited Away".

Cuộc chia tay đau lòng tương tự như đoạn kết trong "Spirited Away"

Trong "Night on the Galactic Railroad", chú mèo xuống tàu để sống ở thế giới linh hồn đã thực sự thiệt mạng trong lễ hội đèn lồng, khi nó nhảy vào cứu một người bạn cùng lớp bị rơi xuống sông. Điều này cho thấy Haku, người sống ở thế giới linh hồn, cũng có thể đã thiệt mạng khi thực hiện hành động nhân văn tương tự.

Nếu chúng ta nhìn vào sự tương đồng giữa "Spirited Away" và "Night on the Galactic Railroad" thì thấy cả hai bộ phim đều có kết thúc đẫm nước mắt, nhưng chúng cũng mang lại niềm hy vọng. Chú mèo phải sống mà không có bạn của mình và đã học được những bài học cuộc sống trên hành trình đến một chiều không gian khác và giờ thề sẽ sống vì hạnh phúc thực sự của mọi người, trong khi Chihiro, người phải sống mà không có Haku, đã học được những bài học cuộc sống trên hành trình đến một không gian khác và giờ đây cô biết giá trị của việc giúp đỡ người khác.

Cả hai trường hợp đều gợi lại cảm xúc chân thành về việc sống vì người khác trong lời bài hát của Miyazaki: "Tôi, người đang sống vì ai đó / Ai đó đã sống vì tôi". Vậy tất cả những điều này có ý nghĩa gì đối với câu chuyện của Haku và liệu nó có dẫn đến một cuộc hội ngộ giữa cậu và Chihiro như đã hứa về tương lai?

Trước hết, vì các bộ phim của Ghibli phần lớn được dịch thay vì bản địa hóa nên có rất nhiều yếu tố văn hóa bất thành văn trong câu chuyện hiển nhiên với khán giả Nhật Bản nhưng lại bị khán giả nước ngoài bỏ qua và một trong những yếu tố đó liên quan đến Phật giáo. Phần lớn vấn đề còn thiếu trong các cuộc thảo luận ở nước ngoài là dù các nhân vật nói rằng Yubaba ăn cắp tên của họ nhưng nếu bạn đọc giữa các dòng thì có một yếu tố khác đang diễn ra ở đây.

Khi một người qua đời ở Nhật Bản, theo phong tục Phật giáo thì họ sẽ được đặt một cái tên mới để họ không thể trở lại dương gian. Có lẽ đây là lý do tại sao Haku không thể nhớ tên thật của mình và nếu Chihiro đến thăm người anh trai đã khuất của mình trong thế giới linh hồn, điều đó có thể giải thích tại sao cô bé cũng có nguy cơ bị mất tên.

Haku đã nói với Chihiro: "Nếu không có tên thật, em sẽ không bao giờ tìm được đường về nhà". Nếu Haku thực sự là một cậu bé hy sinh mạng sống của mình cho em gái, dẫn đến việc cậu trở thành “thần hộ mệnh” của dòng sông thì cuối cùng khi cậu nhớ lại tên của mình, vảy của cậu rơi ra để biểu thị rằng cậu không còn bị ràng buộc với thế giới linh hồn. Nói cách khác, linh hồn của cậu đã được thả ra khỏi dòng sông, giống như một câu thần chú đã bị phá vỡ, cậu bé tiến gần hơn một bước tới lần tái sinh tiếp theo của mình.

Nếu chúng ta xem xét ý tưởng này trong bối cảnh tín ngưỡng của Phật giáo về luân hồi, hành động quên mình của Haku vì Chihiro có thể được coi là một hành động thiện nghiệp dẫn đến việc cậu tái sinh bên ngoài thế giới phàm tục như một linh hồn của dòng sông, một á thần trên cõi thiên đàng. Khi nhớ lại quá khứ của mình với Chihiro, cậu nhớ ra tên của mình và vì vậy cậu có thể cắt đứt quan hệ với Yubaba và cõi thiên đàng để "về nhà".

Bài học trên thiên đường

Nhiều người tin rằng tái sinh trong cõi người mang lại cơ hội đạt được nhiều nghiệp hơn là cõi niết bàn. Từ góc nhìn này, cuộc chia tay cuối cùng giữa hai nhân vật trong "Spirited Away" càng trở nên sâu sắc hơn khi Chihiro hỏi: "Liệu chúng ta có gặp lại nhau ở đâu đó không?". Haku trả lời: "Tôi chắc chắn về điều đó".

Haku rất có thể được tái sinh vào cõi người trong tương lai. Cũng có khả năng Chihiro, người đã tích lũy rất nhiều thiện nghiệp trong suốt cuộc hành trình của mình và có khả năng là trong suốt phần đời còn lại của cô, cũng có thể tái sinh trong thế giới linh hồn.

Dù bằng cách nào, với việc cả hai đều đã trưởng thành qua những bài học cuộc sống, một phần quan trọng của hành trình hướng tới sự giác ngộ, cả hai nhân vật này hiện đang trên một quỹ đạo tốt để vượt qua những con đường hướng đến một trong những cảnh giới cao hơn trong tương lai. Có thể coi Chihiro đã đến thăm thiên đường và học cách sống vị tha hơn với sự giúp đỡ của người anh trai thiên thần của mình.

Kamaiji, người đưa cho Chihiro vé để lên chuyến tàu một chiều, cũng hướng dẫn cô xuống xe ở trạm dừng thứ 6, điều này gợi nhớ đến 6 cõi tồn tại mà ở đó sự tái sinh có thể xảy ra.

Hành trình của Chihiro qua các cõi tồn tại khác nhau và những nhân vật mà cô gặp trên đường đi là một lời nhắc nhở sâu sắc rằng những gì chúng ta làm trong cuộc sống này ảnh hưởng đến những gì xảy ra với chúng ta ở thế giới bên kia. Vì vậy, điều quan trọng là phải giúp đỡ người khác và sống tốt, không vượt quá khả năng của một người. Khi bạn nghĩ về nó, đây là một chủ đề lặp đi lặp lại không chỉ rõ ràng trong "Spirited Away" mà còn trong nhiều bộ phim của Studio Ghibli.

Liệu điều đó có nghĩa là cha mẹ của Chihiro tiếp tục sinh ra một cậu bé sau khi bộ phim kết thúc, một kết thúc có hậu cho câu chuyện của Chihiro và Haku? Đó là một giả thuyết khác cho một cuộc tranh luận khác.

Theo SoraNews24

>> Studio Ghibli tiết lộ 8 điều bí ẩn về "Spirited Away"